عیب یابی شمع با یک نگاه

عیب یابی شمع با یک نگاه

 

شمع سالم

ظاهر سر شمع: در صورتی که نوک چینی عایق، سفید متمایل به خاکستری یا زرد متمایل به خاکستری تا قهوه ای باشد، نشان دهنده­ی میزان بودن موتور و صحیح بودن دامنه­ی حرارتی شمع می­باشد. سیستم سوخت و برق موتور تنظیم بوده، موتور ریپ نمی زند و ساسات درست عمل می­کند و اثری از مکمل های سربی بنزین و یا سایر ترکیبات متعلقه روغن موتور روی سطح چینی دیده نمی شود و موتوردر دمای مناسب کار می کند.

 

 شمع سالم با سر قرمز

ظاهر سر شمع: چینی به رنگ صورتی مایل به قرمز

علت: مواد افزودنی به بنزین بدون سرب برای بالا بردن اکتان، شمع سالم محسوب می شود.

 

شمع آغشته به بنزین

ظاهر سر شمع: سر شمع آغشته به بنزین بوده و معمولا بوی بنزین کاملا به مشام می رسد. معمولا چینی سر شمع به رنگ زغال در آمده است.

علت: تنظیم نبودن ساسات و خفگی، پاشش مخلوط سوخت و هوا غلیظ، مشکل در سیستم جرقه زنی، استفاده از شمع سرد، نشت انژکتور سوخت.

نتیجه: ریپ زدن و بد روشن شدن موتور.

راه حل: کنترل مخلوط هوا و بنزین، چک کردن سیستم برق و شمع ها، چک کردن انژکتورها.

 

کوبش

ظاهر سر شمع: معمولا چینی سر شمع ترک خورده، قسمتی از آن خورده یا کنده شده است، الکترود منفی نیز خورد یا کنده شده است.

علت: اکتان پایین سوخت، تایم موتور بیش از حد آوانس می باشد،صدای ناک شنیده می شود(چق چق).

راه حل: سوپاپ EGR چک شود،سنسور ناک یا دتونیشن چک شود،ارزش حرارتی شمع با کاتالوگ چک شود.

 

فرسودگی شدید الکترود

ظاهر سر شمع: معمولا الکترود مرکزی شمع کاملا و یا تا حد زیادی از بین رفته و لبه های آن گرد شده و چینی دور الکترود سوخته است.

علت: عدم تعویض شمع ها در زمان تعیین شده

نتیجه: ریپ زدن به ویژه به هنگام شتاب گرفتن، بد روشن شدن موتور به علت زیاد شدن فاصله دو الکترود.

راه حل: تعویض شمع ها

 

سر شمع براق - رسوبات سربی

ظاهر سر شمع: نقاطی از چینی به رنگ لعابی زرد متمایل به قهوه ای و گاهی هم سبز رنگ در می آید.

علت: وجود ترکیبات سربی در بنزین، این لایه لعابی معمولا" هنگامی ایجاد می شود که مسافتی طولانی در حالت تخته گاز رانندگی شود.

نتیجه: در حالت رانندگی در حالت تخته گاز، لایه لعابی از نظر الکتریکی هادی گشته و سبب ریپ زدن میگردد.
راه حل: تعویض شمع ها با درجه حرارت خنک تر، پاک کردن شمع معیوب فایده ای ندارد.

 

شمع دوده زده – زغال گرفته

ظاهر سر شمع: نوک چینی عایق، الکترود ها و پوسته شمع، با لایه ای از دوده سیاه مخملی پوشیده می­شود.

علت: میزان نبودن مخلوط هوا و بنزین(کاربراتور و یا انژکتور) غلظت مخلوط هوا و بنزین، گرفتگی فیلتر هوا، تنظیم نبودن ساسات اتوماتیک یا زیاده از کشیدن ساسات دستی. به کار بردن شمع سرد، نشت بودن سیستم وکیوم کاربراتور،کنیستر کربنی خراب، رانندگی در مسافت­های بسیار کوتاه

نتیجه: ریپ زدن و بد روشن شدن در حالت سردی موتور.

راه حل: تعویض شمع ها با درجه حرارت گرم تر، کنترل مخلوط هوا و بنزین و کنترل ساسات، هواکش کثیف را تعویض گردد.

 

پیش احتراق

ظاهر سر شمع: الکترود مرکزی و منفی شمع ذوب شده، چینی سر شمع صدمه دیده است.

علت: شمع بسیار گرم برای موتور، برق دزدی وایر های شمع از یکدیگر، آوانس بیش از حد سیستم جرقه، مخلوط سوخت و هوای بسیار رقیق، سوپاپ EGR معیوب، پر شدن اتاق انفجار با باقیمانده های سوخت بد، وجود نقاط بسیار داغ در اتاق انفجار به دلیل سیستم خنک کاری ضعیف در سر سیلندر، بستن شمع با گشتاور نا مناسب و یا خرابی واشر سر سیلندر.

نتیجه: ریپ زدن، افت قدرت موتور و آسیب دیدن آن.

راه حل: تنظیم سیستم سوخت و برق موتور. نصب شمع های جدید و با کیفیت با دامنه حرارتی صحیح،استفاده از وایرهای مناسب،چک سیستم خنک­کاری موتور

 

تجمع خاکستر

ظاهر سر شمع: سر الکترود مثبت و منفی به همراه سر سرامیکی آن به وسیله لایه ضخیمی از خاکستر طلایی مایل به سفید پوشانده شده است.

علت: استفاده از بنزین سرب دار و استفاده از مکمل های سرب دار بنزین و مکمل بی کیفیت روغن.

نتیجه: ریپ زدن، افت قدرت موتور به دلیل عایق شدن سر شمع با خاکستر.

راه حل: نصب شمع های جدید و با دامنه حرارتی صحیح استفاده ازبنزین و مکمل های مرغوب.

 

آغشته شدن سر شمع به روغن

ظاهر سر شمع: ایجاد لایه ضخیمی از خاکستر ملحقات روغن و بنزین روی چینی، الکترود مرکزی و الکترود منفی، ساختار این خاکستر نرم و نیم­سوز مانند است.

علت: روغن به اتاقک احتراق نفوذ کرده است، رینگ های رو غن پیستون سوخته یا شکسته است،گیت سوپاپ سوخته است.

نتیجه: گداختگی این خاکستر منجر به احتراق پیش از وقت مخلوط هوا و بنزین در اتاقک احتراق شده و سبب افت قدرت موتور میگردد.

راه حل: تعمیر موتور، تعویض شمع ها.

 

آسیب مکانیکال

ظاهر سر شمع: الکترود مثبت و منفی دفرم شده و سرامیک سر شمع شکسته یا پریده است.

علت: آسیب دیدگی فیزیکی ناشی از ضربه یا زمین افتادن حین نصب یا بد نصب کردن، مناسب نبودن اندازه شمع و برخورد آن با پیستون، شکستن یا لب پر شدن پیستون یا سوپاپ

نتیجه: ریپ زدن و از دست دادن جرقه

راه حل: تعویض شمع ها و تعمیر موتور در صورت نیاز

 

شمع آغشته به سرب

ظاهر سر شمع: سر سرامیک شمع زرد مایل به قهوه ای براق گشته است

علت: داشتن سرب در بنزین و یا مکمل های سرب دار

نتیجه: بد کار کردن موتور و از دست دادن جرقه به دلیل عایق شدن سر شمع

راه حل: تعویض شمع ها و استفاده از بنزین بدون سرب

 

جهت آشنایی بیشتر با شمع مقاله شمع های موتور را دقیق­تر بشناسیم را مطالعه فرمایید.

  

  

شمع های موتور را دقیق تر بشناسیم

شمع های موتور را دقیق­تر بشناسیم

• مهم‌ترین قسمت شمع که کار ایجاد جرقه را بر عهده دارد الکترودهای مثبت و منفی شمع هستند.
• جنس و آلیاژ به‌کاررفته در ساخت الکترود شمع‌ها تعیین‌کننده کیفیت و طول عمر شمع است.
• شمع گرم گرمای حاصل از احتراق را در مدت‌زمان بیشتری در خود حفظ می‌کنند، که این امر موجب سوختن رسوبات روغن و کربن حاصل از احتراق روی شمع می‌شود.
• شمع‌های سرد به علت کوتاه بودن پایه، بعد از هر جرقه و احتراق، گرمای خود را از دست می‌دهند. این نوع شمع‌ها از ایجاد احتراق زودرس در موتور جلوگیری می‌کنند.
• درصورتی‌که درجه حرارتی شمع بالا باشد موجب رسوب گرفتن جرقه زن و کاهش قدرت جرقه می‌شود.
• اگر شمع درجه حرارتی پایینی داشته باشد دمای آن بالا رفته و موجب احتراق زودتر از موعد و داغ شدن شمع و درنهایت آسیب رسیدن به قطعات موتور می‌شود.
• استفاده از شمع معیوب یا نامناسب در خودرو موجب کاهش شتاب، افزایش مصرف سوخت، روشن نشدن یا دیر روشن شدن خودرو، خام‌سوزی سوخت و ایجاد لرزش و صدا در موتور می‌شود یا اینکه در شرایط بدتر موجب ایجاد آسیب در قطعات موتور خودرو خواهد شد.

 

یکی از قطعات اصلی موتور هر خودرو، شمع های آن می باشد که وظیفه جرقه زنی و به نوعی روشن نمودن خودرو را دارد و بدون کارکرد صحیح آنها، خودروها قادر به حرکت نخواهند بود. شمع خودرو قطعه­ای متشکل از الکترود، عایق چینی، واشرها و... می­باشد که در بالای محفظه احتراق و سیلندر خودرو قرار گرفته و از یک طرف جریان ولتاژ بالای برق را گرفته و از طرف دیگر با ایجاد جرقه زنی در محظه احتراق باعث انفجار بخار فشرده شده بنزین و در نتیجه ایجاد نیروی لازم برای حرکت خودرو می گردد.

اجزای تشکیل‌دهنده

انرژی الکتریکی موردنیاز شمع برای ایجاد جرقه از طریق وایر دلکو به فیش وایر و سپس انتقال آن از مسیر عایق سرامیکی به الکترود داخل شمع انجام می‌شود. این عایق مانع از انتقال جریان به بدنه‌ی موتور می‌شود که اگر این قسمت سرامیکی شکسته باشد موجب انتقال جریان به بدنه‌ی موتور و مانع از عملکرد صحیح شمع می‌شود. در قسمت میانی شمع یک‌مهره قرار دارد که محل قرارگیری آچار برای نصب شمع روی موتوراست که با توجه به نوع موتور خودرو اندازه‌ی این مهره می‌تواند متفاوت باشد. مهم‌ترین قسمت شمع که کار ایجاد جرقه را بر عهده دارد الکترودهای مثبت و منفی شمع هستند. الکترودهایی که یکی به بدنه‌ی شمع متصل بوده و دارای جریان منفی است و دیگری الکترود مثبت است که در بخش مرکزی شمع قرار دارد و قسمت کوچکی از آن از انتهای شمع بیرون زده و در مجاورت الکترود منفی قرارگرفته است. این دو الکترود با یک‌فاصله‌ی بسیار اندک که به آن گپ شمع گفته می‌شود نسبت به هم قرار دارند. جنس و آلیاژ به‌کاررفته در ساخت الکترود شمع‌ها تعیین‌کننده کیفیت و طول عمر شمع است.

انواع شمع با توجه به طراحی موتور

در حالت کلی شمع‌ها به دو نوع گرم و سرد تقسیم می‌شوند:

شمع گرم: این نوع از شمع‌ها گرمای حاصل از احتراق را در مدت‌زمان بیشتری در خود حفظ می‌کنند، که این امر موجب سوختن رسوبات روغن و کربن حاصل از احتراق روی شمع می‌شود. از این نوع شمع‌ها در خودروهایی که موتورهایی با دور کم‌تر و دمای تولیدی پایین‌تری دارند که در اصطلاح به آن‌ها سرد کارکرد می‌گویند استفاده می‌شود. پایه‌ی این نوع شمع‌ها معمولا بلندتر است و گرما در مدت‌زمان بیشتری درون آن‌ها باقی می‌ماند.

شمع سرد: شمع‌های سرد به علت کوتاه بودن پایه، بعد از هر جرقه و احتراق، گرمای خود را از دست می‌دهند. این نوع شمع‌ها از ایجاد احتراق زودرس در موتور جلوگیری می‌کنند. اگر شمع در دمای بالا باقی بماند، در اثر مجاورت با گرمای موجود در پیستون، زودتر از حد مجاز جرقه و احتراق ایجاد می‌کند که این موجب پایین آمدن کیفیت احتراق می‌شود. شمع‌های سرد در موتورهایی که کارکرد در دماهای بالایی دارند استفاده می‌شوند.

 

انواع شمع‌ از نظر نوع ساختاری و کیفیت

شمع‌های نیکلی: اغلب شمع‌های موجود در بازار الکترودی از جنس نیکل دارند. این نوع شمع‌ها دارای الکترودی مرکزی با شکل تخت بوده و به علت آلیاژ به‌کاررفته در ساخت الکترود، از مقاومت گرمایی کمتری نسبت به شمع‌های جدیدتر برخوردارند و طول عمر کوتاه‌تری دارند. عموما بعد از هر 20000 کیلومتر باید این نوع شمع‌ها تعویض شوند. مصرف سوخت در این نوع شمع‌ها از شمع‌های جدیدتر بالاتر است. 

شمع پلاتینیومی: جنس الکترودهای آن از آلیاژ پلاتینیوم بوده و دارای طول عمر بسیار بالایی هستند. اینگونه شمع ها توانایی تحمل دمایی تا 2500 درجه سانتیگراد را داشته و قادرند تا 100 هزار کیلومتر کارکرد مفید داشته باشند.

 شمع‌های ایریدیومی: الکترود مثبت این سری از شمع‌ها از جنس ایریدیوم ساخته‌شده است. همچنین یک نقطه‌ از جنس پلاتین در ساخت الکترود منفی و در محل جرقه‌زنی به‌کار برده می‌شود که موجب افزایش طول عمر این نوع شمع‌ها شده است. شمع‌های ایریدیومی مقاومت دمایی بالاتری نسبت به شمع‌های پلاتینیومی دارند و به‌همین علت این نوع شمع‌ها از طول عمر بالاتری برخوردارند.

شمع‌های چند الکترودی: این شمع‌ها دوام و طول عمر بیشتری نسبت به شمع‌های تک الکترودی دارند. با هربار جرقه‌زنی به دلیل دمای بالا قسمت بسیار ناچیزی از الکترودها از بین می‌رود. ازآنجا ‌که تنها یک جرقه و آن‌هم در کوتاه‌ترین فاصله بین الکترود مرکزی و یکی از الکترودهای منفی ایجاد می‌شود پس تنها یکی از الکترودهای منفی در این جریان الکتریکی القایی درگیر می‌شود. درصورتی‌که مقدار این خوردگی زیاد و فاصله‌ی دو الکترود از هم زیاد شود، الکترودهای بعدی درگیر جرقه‌زنی خواهند شد. درنتیجه زمان بیشتری به ‌طول می‌انجامد تا الکترودها شکل اولیه‌ی خود را از دست بدهند و کیفیت شمع از بین برود.

شمع‌های مقاومتی: در طراحی این نوع شمع‌ها یک مقاومت سرامیکی 5 کیلو اهمی به‌کاررفته که وظیفه‌ی خنثی کردن نویزی که در اثر جرقه‌زنی ایجاد می‌شود را بر عهده دارد. این مقاومت از ایجاد اختلال در امواج رادیویی در اثر تداخل جریان‌های الکتریکی جلوگیری می‌کند.

اهمیت تعویض شمع

درصورتی‌که درجه حرارتی شمع بالا باشد موجب رسوب گرفتن جرقه زن و کاهش قدرت جرقه می‌شود. اما اگر شمع درجه حرارتی پایینی داشته باشد دمای آن بالا رفته و موجب احتراق زودتر از موعد و داغ شدن شمع و درنهایت آسیب رسیدن به قطعات موتور می‌شود. نکته‌ی دیگری که باید موردتوجه قرارداد بازدید شمع خودرو پس از هر 20000 کیلومتر کارکرد است. استفاده از شمع معیوب یا نامناسب در خودرو موجب کاهش شتاب، افزایش مصرف سوخت، روشن نشدن یا دیر روشن شدن خودرو، خام‌سوزی سوخت و ایجاد لرزش و صدا در موتور می‌شود یا اینکه در شرایط بدتر موجب ایجاد آسیب در قطعات موتور خودرو خواهد شد.